10η Οκτωβρίου Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας

Η 10η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί και γιορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας από το 1994, ύστερα από κοινή πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψυχικής Υγείας. Στόχος της ημέρας είναι η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση της κοινής γνώμης για τα ψυχικά νοσήματα, η καταπολέμηση αυτών και η εξάλειψη της προκατάληψης και του στίγματος που δέχεται η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα.

Μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας καταδεικνύει την ραγδαία ανάπτυξη μιας μορφής “επιδημίας” ψυχικών διαταραχών, με τα στοιχεία να παρουσιάζουν τον αριθμό των πασχόντων από κατάθλιψη να ξεπερνά τα 154 εκατομμύρια. Περίπου το 25% του πληθυσμού στον κόσμο (1 στους 4 ανθρώπους) αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας.

Πάνω από 800.000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο, με την αυτοκτονία να είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου στις ηλικίες 15-29 ετών. Οι πάσχοντες από σχιζοφρένεια είναι 25 εκατομμύρια, ενώ ακόμη 95 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από διαταραχές συσχετιζόμενες με την κατάχρηση αλκοόλ.

Ο κλονισμός της ψυχικής και ψυχοσωματικής υγείας είναι απόρροια των συνεχών μεταβολών στις οποίες εκτίθεται ο άνθρωπος σήμερα, με τα όλο και αυξανόμενα νέα κοινωνικά συμπτώματα, «συμπτώματα του πολιτισμού μας» (Παπαχριστόπουλος Ν.,2006)  να αυξάνουν τους αριθμούς των ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη και μανιοκατάθλιψη με τρομακτικά γρήγορους ρυθμούς.

Η ψυχική υγεία σημαίνει ευτυχία, ακόμη και αν η ευτυχία συγκαταλέγεται σε αυτά τα αγαθά που ο άνθρωπος δεν έχει βρει τον τρόπο να την μετρήσει ποσοτικά. Το πόσο ευτυχισμένοι είμαστε και κυρίως, το πόσο ευτυχισμένοι οφείλουμε στον εαυτό μας να είμαστε, είναι ίσως το μέγιστο ανθρώπινο και κοινωνικό αγαθό.

«Κάθε ασθένεια ξεκινά πρώτα από την ψυχή και μετά εκδηλώνεται στο σώμα (Ιπποκράτης)»

Κάποιοι απ’ τους Ψυχιάτρους που ήταν υποστηρικτές της αντιψυχιατρικής, θεωρούσαν ότι η ασθένεια είναι μια διαφορετική εμπειρία που έχει δικαίωμα να βιωθεί από τον καθένα μέσα σ’ ένα προστατευτικό περιβάλλον. Επίσης προσπάθησαν να προσεγγίσουν την ψυχική διαταραχή από τρεις σκοπιές: σαν κοινωνικό στιγματισμό, σαν εσωτερικό ταξίδι και σαν μαζικό κοινωνικό φαινόμενο.  (Γρίβας Κ., 1985)

«Πριν ήμασταν τρελοί 
Τώρα ήμαστε ασθενείς 
Πότε τελικά θα μας θεωρήσουν ανθρώπους»

Τι είναι τελικά Ψυχική Ασθένεια; 

Η υγεία και η αρρώστια δε μπορούν να οριστούν με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Δεν είναι συγκεκριμένες πραγματικότητες θετικές ή αρνητικές, αλλά καθορίζονται κάθε φορά μέσα από το σύνολο των αξιών που διαμορφώνουν την κουλτούρα μας και το σκέλος της κοινωνικής οργάνωσης της οποίας αυτή αποτελεί στήριγμα. Έτσι αρρώστια είναι αυτό που καθορίζει την αναστολή της κοινωνικής ζωής, δηλαδή της δραστηριότητας και της εργασίας. (Basaglia F., 2008)

Στη συνέχεια αναφέρεται η άποψη του Τh. Szasz για την ψυχική ασθένεια, κατά την οποία η ψυχιατρική ετικέτα εξαρτάται περισσότερο από την κοινωνική περίσταση, τις κοινωνικές πιέσεις μαζί μ’ ένα πρωτόγονο είδος ψυχιατρικής λογικής που ενθαρρύνει τους ψυχιάτρους να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε ψυχιατρική έννοια και να διατυπώσουν τις μορφές της παθολογικής συμπεριφοράς. (Szasz Th., 1989)

Κάτι αντίστοιχο διαφαίνεται και στην άποψη του K. Γρίβα για την ψυχική ασθένεια, αφού αναφέρει ότι «πρόκειται για μια συγχυτική, κατακερματισμένη και αδιέξοδη απάντηση της ατομικής προσωπικότητας, στη σύγχυση, τον κατακερματισμό και το αδιέξοδο που της επιβάλλει μια νοσογόνα κοινωνική δομή. 

Είναι η τραγικότερη, ολοκληρωτικά αλλοτριωμένη, ατομική αντίδραση στην απόλυτα αλλοτριωτική δράση μιας κοινωνικής δομής που λειτουργεί με στόχο την καθυπόταξη και όχι την εξυπηρέτηση των μελών της. Και αυτό σημαίνει πως κάθε απόπειρα για προσέγγισή της, προϋποθέτει πριν απ’ όλα έρευνα στο χώρο της κοινωνικής και όχι της σωματικής παθολογίας».  (Γρίβας Κ., 1987 σελ. 17)

«O ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ»

Η περιοχή που διαχωρίζει την ψυχή απ’ το μυαλό 
προσβάλλεται ποικιλοτρόπως   
από εμπειρία- 
Κάποιοι χάνουν το μυαλό και γίνονται ψυχή:
τρελοί.
Κάποιοι χάνουν την ψυχή και γίνονται μυαλό:
διανοούμενοι.
Κάποιοι τα χάνουν και τα δύο και γίνονται:
αποδεκτοί.